Μελέτες έδειξαν μια απρόσμενη κατανομή των παγκόσμιων αποθεμάτων φυσικού αερίου. Η Ρωσία κατέχει την πρώτη θέση με τα 643 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια της δυτικής Σιβηρίας.
Στη δεύτερη θέση, η Αραβία, συμπεριλαμβανομένου του κοιτάσματος της Ghawar, με 426 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια. Και, στη Τρίτη θέση, η Μεσόγειος με 345 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου στα οποία θα πρέπει να προστεθούν 5,9 δισεκατομμύρια βαρέλια υγρού φυσικού αερίου και 1,7 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου.
Στη δεύτερη θέση, η Αραβία, συμπεριλαμβανομένου του κοιτάσματος της Ghawar, με 426 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια. Και, στη Τρίτη θέση, η Μεσόγειος με 345 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου στα οποία θα πρέπει να προστεθούν 5,9 δισεκατομμύρια βαρέλια υγρού φυσικού αερίου και 1,7 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου.
Όσον αφορά τη Μεσόγειο, ο κυριότερος όγκος βρίσκεται στη Συρία. Το κοίτασμα που ανακαλύφθηκε στη Qara μπορεί να φθάσει σε παραγωγή 400.000 κυβικά μέτρα την ημέρα, η οποία θα φέρει την χώρα ως τέταρτο μεγαλύτερο παραγωγό στην περιοχή, μετά το Ιράν, το Ιράκ και το Κατάρ.
Συνέχεια του Μέρους Α’:
Τρία βήματα
Εν πάση περιπτώσει, η οικοδόμηση αυτής της Νέας Τάξης Πραγμάτων πέρασε από διάφορα στάδια.
1. 1991-2002 ήταν μια ένα διάστημα απροσδιοριστίας. Η Ουάσιγκτον δίστασε να επιβληθεί ως μόνη υπερδύναμη και να αποφασίσει μονομερώς για την τύχη του κόσμου. Παρά το γεγονός ότι η περίοδος αυτή παρατάθηκε για περισσότερο από μια δεκαετία, δεν αντιπροσωπεύει παρά μόνο μια σύντομη στιγμή στην ιστορία.
3. Κατά την περίοδο από το 2006 έως σήμερα, το μονοπολικό σύστημα αντικαταστάθηκε με ένα μη-πολικό κόσμο. Η ισχύς είναι διασπειρόμενη. Η Κίνα, η Ε.Ε., η Ινδία, η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού, κατέχουν το 75% του παγκόσμιου ΑΕΠ και ξοδεύουν το 80% των στρατιωτικών δαπανών. Αυτή η κατάσταση πραγμάτων δικαιολογεί σε κάποιο βαθμό μια πολυπολική λειτουργία, λόγω του επίμονου ανταγωνισμού μεταξύ αυτών των πόλων.
Το νεφέλωμα ενός μη-πολικού κόσμου
Προπαντός, αυτές οι δυνάμεις πρέπει να αντιμετωπίσουν τις ταυτόχρονες προκλήσεις από πάνω (τους παγκόσμιους και περιφερειακούς οργανισμούς) και από κάτω (πολιτοφυλακές, ΜΚΟ, πολυεθνικές εταιρείες). Η ισχύς είναι παντού και πουθενά, σε πολλά χέρια, σε διάφορα σημεία.
Εκτός από τις έξι μεγάλες παγκόσμιες δυνάμεις, υπάρχουν πολλές περιφερειακές δυνάμεις. Μπορούμε να αναφέρουμε την περίπτωση της Βραζιλίας, στη Λατινική Αμερική, λίγο-περισσότερο την Αργεντινή, τη Χιλή, το Μεξικό, τη Βενεζουέλα. Στην Αφρική, τη Νιγηρία, τη Νότια Αφρική και την Αίγυπτο. Στη Μέση Ανατολή, το Ιράν, το Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία. Το Πακιστάν, στη Νότιο-ανατολική Ασία. Την Αυστραλία, την Ινδονησία, τη Νότια Κορέα στην Ανατολική Ασία και τον Δυτικό Ειρηνικό.
Πολλοί διακυβερνητικοί οργανισμοί εγγράφονται σε αυτή τη λίστα δυνάμεων: το ΔΝΤ, η Παγκόσμια Τράπεζα, ο ΠΟΕ και ο ΟΗΕ ως τέτοιοι. Περιφερειακοί οργανισμοί όπως η Αφρικανική Ένωση, ο Αραβικός Σύνδεσμος, ο ASEAN, η ΕΕ, η ALBA, κλπ.. Χωρίς να ξεχάσουμε τα κλαμπ όπως ο ΟΠΕΚ.
Θα πρέπει να προστεθούν ορισμένα κρατίδια εντός των εθνών-κρατών όπως η Καλιφόρνια και το Ουτάρ Πραντές [το πιο πυκνοκατοικημένο κρατίδιο της Ινδίας], και ακόμη και πόλεις όπως η Νέα Υόρκη ή η Σαγκάη.
Υπάρχουν επίσης οι πολυεθνικές εταιρείες, της ενέργειας και της χρηματοπίστωσης. Και τα παγκόσμια μέσα ενημέρωσης όπως το Al-Jazeera, BBC, CNN. Και οι πολιτοφυλακές, όπως η Χεζμπολάχ, ο στρατός του Μαχντί ή οι Ταλιμπάν. Πρέπει να προστεθούν τα πολιτικά κόμματα, κινήματα και θρησκευτικά ιδρυμάτα, τρομοκρατικές οργανώσεις, καρτέλ ναρκωτικών, μη κυβερνητικές οργανώσεις και ιδρύματα. Ο κατάλογος είναι ατελείωτος.
Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (Νταβός)
Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να είναι η κύρια συγκέντρωση δυνάμης. Οι ετήσιες στρατιωτικές δαπάνες τους εκτιμώνται σε πάνω από 500 δισεκατομμύρια δολάρια. Αυτός ο αριθμός μπορεί να φτάσει τα 700 δισ. δολάρια, αν λάβουμε υπόψη το κόστος των εν εξελίξει επιχειρήσεων τόσο στο Ιράκ όσο και στο Αφγανιστάν. Με ετήσιο ΑΕΠ τους που υπολογίζεται σε 14 τρισεκατομμύρια δολάρια, ταξινομούνται ως η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο.
Ωστόσο, η πραγματικότητα της αμερικανικής ισχύος δεν θα πρέπει να αποκρύψει τη παρακμή της, τόσο σε απόλυτους όρους όσο και σχετικά με άλλα κράτη. Όπως σημειώνεται από τον Richard Haass, Πρόεδρο του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων, η άνοδος χωρών όπως η Κίνα, η Ρωσία, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έφτασε στα 1 τρισεκατομμυρία δολαρία ετησίως. Αυτό βέβαια οφείλεται στην αγορά της ενέργειας. Με δεδομένη την αύξηση της ζήτησης από την Κίνα και την Ινδία, το ποσό αυτό θα συνεχίσει να αυξάνεται. Η αδυναμία του δολαρίου έναντι της λίρας Αγγλίας και του ευρώ δεν θα οδηγήσει μόνο σε απομείωση της αξίας του έναντι των ασιατικών νομισμάτων, αλλά σε πιθανή μετατροπή της αγοράς πετρελαίου που θα πληρωθεί με ένα καλάθι νομισμάτων ή ίσως σε ευρώ.
Και όταν το δολάριο δεν θα είναι πλέον το νόμισμα των πετρελαϊκών συναλλαγών, η αμερικανική οικονομία θα βρεθεί ευάλωτη στον πληθωρισμό και στις νομισματικές κρίσεις.
Δύο βασικοί μηχανισμοί υποστήριξαν τον μη-πολικό κόσμο:
· Πολλές χρηματοπιστωτικές ροές βρήκαν τον δρόμο τους έξω από τις νόμιμες οδούς και εν αγνοία των κυβερνήσεων. Αυτό το γεγονός τείνει να δείξει ότι η παγκοσμιοποίηση αποδυναμώνει την επιρροή των μεγάλων δυνάμεων.
· Αυτές οι ροές χρησιμοποιήθηκαν ευρέως από τα πετρελαϊκά κράτη για να χρηματοδοτήσουν κρυφά μη κρατικούς παράγοντες.
Συνεπώς, σε ένα μη-πολικό σύστημα, το να είσαι το πιο ισχυρό κράτος στον κόσμο δεν σου εγγυάται το μονοπώλιο της ισχύος. Όλα τα είδη των ομάδων ή ακόμα ατόμων μπορούν να συσσωρέψουν επιρροή.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Hedley Bull, οι διεθνείς σχέσεις ήταν πάντα ένα μίγμα τάξης και χάους. Αν ακολουθήσουμε τη θεωρία του, το μη-πολικό σύστημα παραδίδεται στο ίδιο και γίνεται όλο και πιο πολύπλοκο. Και αυτό ακριβώς συνέβη.
Το 2011, η αύξηση των εντάσεων γύρω από τη Λιβύη έδειξε ότι το μη-πολικό σύστημα δεν ήταν πλέον βιώσιμο. Δύο ανταγωνιστικές κατευθύνσεις πρόεκυψαν.
 |
Βραζιλία + Ρωσία + Ινδία + Κίνα = BRIC
|
Η πρώτη είναι αμερικάνικη. Στόχος της είναι να οικοδομήσει μια Νέα Παγκόσμια Τάξη που αντιστοιχεί στην στρατηγική της Ουάσιγκτον. Πρόκειται για την κατάργηση της κυριαρχίας των κρατών, που εγκαθιδρύθηκε από τις Συνθήκες Ειρήνης της Βεστφαλίας, και την αντικατάστασή της από το δικαίωμα ανθρωπιστικής επέμβασης στα κράτη ως ρητορική νομιμοποίηση και ως δούρειο ίππο του αμερικανικού τρόπου ζωής .
Η δεύτερη, που υποστηρίζεται από τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης και τους BRICS, είναι σινορωσική. Απαιτεί την διατήρηση των αρχών των Συνθήκών της Βεστφαλίας, χωρίς όμως επιστροφή στο παρελθόν. Πρόκειται να καθοριστεί ένας νέος κανόνας του παιχνιδιού. Κάτι που διαρθρώνεται γύρω από δύο πυρήνες γύρω από τους οποίους περιστρέφεται ένας ορισμένος αριθμός πόλων.
Είναι σαφές ότι ο έλεγχος των πόρων, συμπεριλαμβανομένων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, είναι το ιδανικό πέρασμα προς τη δημιουργία ενός νέου συστήματος, του οποίου η εμφάνιση είναι μπλοκαρισμένη από το 1991.
Είναι επίσης σαφές ότι ο έλεγχος των οδών μεταφοράς του φυσικού αερίου, είναι το κέντρο της διαμάχης στη Συρία. Αναμφίβολα, η πόλωση των δυνάμεων για το θέμα αυτό ξεπερνά σίγουρα τα εσωτερικά αίτια, και ξεπερνά το ζήτημα της πρόσβασης σε θερμά ύδατα και του στρατηγικού ενδιαφέροντος για τη ναυτική βάση της Ταρτούς.
Η επιτακτική ενεργειακή ανάγκη
Η μάχη της ενέργειας ήταν η μεγάλη ιστορία του Ντικ Τσένι. Την οδήγησε από το 2000 έως το 2008 με σαφή αντιπαράθεση με την Κίνα και τη Ρωσία. Από τότε, η πολιτική αυτή συνεχίστηκε με τον Μπαράκ Ομπάμα.
Για τον Τσένι, η ζήτησης ενέργειας αυξάνεται ταχύτερα από την προσφορά, κατάσταση η οποία οδηγεί τελικά σε έλλειψη πόρων. Η διατήρηση της κυριαρχίας των ΗΠΑ περνά επομένως με προτεραιότητα από τον έλεγχο των απομενόντων αποθεμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου. Επιπλέον, γενικότερα, αν οι τρέχουσες διεθνείς σχέσεις δομούνται από την γεωπολιτική του πετρελαίου, ο εφοδιασμός ενός κράτους είναι αυτό το οποίο καθορίζει την άνοδο ή την πτώση του. Ιδού το σχέδιο του σε τεσσάρα σημεία:
- Ενθάρρυνση, με οποιοδήποτε κόστος, κάθε τοπικής παραγωγής από υποτελείς, προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση των Ηνωμένων Πολιτειών από μη φίλο προμηθευτή, ώστε να αυξηθεί η ελευθερία δράσης της Ουάσιγκτον.
- Έλεγχος των εξαγωγών πετρελαίου από τα αραβικά κράτη του Κόλπου, όχι για να τις αρπάξουν, αλλά να τις χρησιμοποιούν ως μοχλό πίεσης τόσο προς τους πελάτες όσο και προς τους άλλους προμηθευτές.
- Έλεγχος των θαλασσινών οδών στην Ασία, δηλαδή, του εφοδιασμού της Κίνας και της Ιαπωνίας όχι μόνο για πετρέλαιο, αλλά και για πρώτες ύλες.
- Ενθάρρυνση της διαφοροποίησης των πηγών ενέργειας που χρησιμοποιούνται στην Ευρώπη για να μειωθεί η εξάρτηση των Ευρωπαίων από το ρωσικό φυσικό αέριο και η πολιτική επιρροή που απολαμβάνει η Μόσχα από αυτή την εξάρτηση.
Ωστόσο, οι Αμερικανοί έχουν θέσει ως κύριο στόχο την ενεργειακή ανεξαρτησία τους. Αυτό ήταν το νόημα της πολιτικής που αναπτύχθηκε από τον Ντικ Τσένι, μετά από τις εκτεταμένες διαβουλεύσεις του με τους γίγαντες της ενέργειας, το Μάιο του 2001. Περνά μέσω της διαφοροποίησης των πηγών: τοπικό πετρέλαιο, εγχώριο φυσικό αέριο και άνθρακας, υδροηλεκτρική και πυρηνική ενέργεια. Και μέσω μιας ενισχυμένης ανταλλαγής με φιλικές χώρες στο δυτικό ημισφαίριο, συμπεριλαμβανομένων της Βραζιλίας, του Καναδά, και του Μεξικό.
Ο δευτερεύων στόχος είναι ο έλεγχος της ροής του πετρελαίου στον Περσικό Κόλπο. Αυτός ήταν ο κύριος λόγος για να ξεκινήσει η Καταιγίδα της Ερήμου (1991) και η εισβολή στο Ιράκ (2003).
Το σχέδιο Ντικ Τσένι επικεντρώθηκε στον έλεγχο των θαλασσινών οδών: το Στενό του Ορμούζ (μέσω του οποίου διέρχεται το 35% του παγκόσμιου εμπορίου πετρελαίου), ή το Στενό της Μάλακα. Μέχρι σήμερα, αυτές οι ναυτικές οδοί είναι απαραίτητες για την οικονομική επιβίωση της Κίνας, της Ιαπωνίας, της Βόρειας Κορέας, και ακόμη και της Ταϊβάν. Οι διάδρομοι αυτοί, επιτρέπουν τη μεταφορά της ενέργειας και των πρώτων υλών προς τις ασιατικές βιομηχανίες, καθώς και την εξαγωγή των μεταποιημένων προϊόντων στις παγκόσμιες αγορές. Ελέγχοντας τους, η Ουάσιγκτον εξασφαλίζει τόσο την πίστη των βασικών ασιατικών συμμάχων της και τον περιορισμό της ανόδου της Κίνας.
Η εφαρμογή αυτών των παραδοσιακών γεωπολιτικών στόχων οδήγησε τις Ηνωμένες Πολιτείες να ενισχύσουν τη ναυτική παρουσία τους στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού, και να συνάψουν ένα δίκτυο στρατιωτικών συμμαχιών ανάμεσα στην Ιαπωνία, την Ινδία και την Αυστραλία. Πάντα για να περιορίσουν την Κίνα.
Η Ουάσιγκτον θεωρούσε ανέκαθεν τη Ρωσία ως γεωπολιτικό ανταγωνιστή. Εκμεταλλεύτηκε κάθε ευκαιρία για να μειώσει τη δύναμη και την επιρροή της. Φοβόταν ιδιαίτερα την αυξανόμενη εξάρτηση της Δυτικής Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο, η οποία θα μπορούσε να επηρεάσει την ικανότητά αντίθεσης της στις ρωσικές κινήσεις στην Ανατολική Ευρώπη και τον Καύκασο.
Για να προσφέρει μια εναλλακτική λύση, η Ουάσιγκτον έχει πιέσει τους Ευρωπαίους να εφοδιαστούν από τη λεκάνη της Κασπίας Θάλασσας, κατασκευάζοντας νέους αγωγούς μέσω της Γεωργίας και της Τουρκίας. Επρόκειτο να αποφύγουν τη Ρωσία, με τη βοήθεια του Αζερμπαϊτζάν, του Καζακστάν και του Τουρκμενιστάν, αποφεύγοντας τη χρήση των αγωγών της Gazprom. Εξ ου και η ιδέα του Nabucco.
Για την ενίσχυση της ενεργειακής ανεξαρτησίας της χώρας του, ο Μπαράκ Ομπάμα μετατράπηκε ξαφνικά σε αυτάρκη εθνικιστή. Ενθάρρυνε την εκμετάλλευση του πετρελαίου και του φυσικού αερίου στο δυτικό ημισφαίριο, ανεξάρτητα από τους κινδύνους από γεώτρησεις σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές, όπως στην ακτή της Αλάσκας ή στον Κόλπο του Μεξικού, και με οποιαδήποτε τεχνολογία, όπως η σκάση των πετρελαϊκών σχιστόλιθων.
Στην ομιλία του για την Κατάσταση του Έθνους το 2012, ο Πρόεδρος Ομπάμα δήλωσε με υπερηφάνεια:
«Κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων ετών, έχουμε ανοίξει εκατομμύρια στρέμματα γης για την εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου. Απόψε, ζήτησα από τη διοίκηση να ανοίξει περισσότερο από το 75% των υπεράκτιων κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου. Τώρα, αυτή τη στιγμή, η αμερικανική παραγωγή πετρελαίου είναι η υψηλότερη εδώ και οκτώ χρόνια. Είναι αλήθεια. Οκτώ χρόνια. Και δεν είναι μόνο αυτό. Πέρυσι, η εξάρτησή μας από το ξένο πετρέλαιο έχει μειωθεί, φθάνοντας στο χαμηλότερο επίπεδο εδώ και δεκαέξι χρόνια» [1].
Μίλησε με ιδιαίτερο ενθουσιασμό, για την εξόρυξη φυσικού αερίου από σκάσιμο των πετρελαϊκών σχιστόλιθων: «Διαθέτουμε αποθέματα φυσικού αερίου που εξασφαλίζουν τις ΗΠΑ για εκατό χρόνια» [2].
Τον Μάρτιο 2011, η Ουάσιγκτον αύξησε τις εισαγωγές της από τη Βραζιλία για να απογαλακτιστεί από το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής.
Στην πραγματικότητα, η Ουάσιγκτον δεν έπαψε ποτέ να εξασφαλίσει τον έλεγχο των ΗΠΑ στις ζωτικές θαλάσσιες οδούς που εκτείνονται από τα στενά του Ορμούζ μέχρι την Θάλασσα της Νότιας Κίνας, και να οικοδομήσουν ένα δίκτυο βάσεων και συμμαχιών που περικυκλώνουν την Κίνα -την αναδυόμενη παγκόσμια δύναμη- με τη μορφή ενός τόξου από την Ιαπωνία στη Νότια Κορέα, την Αυστραλία, το Βιετνάμ και τις Φιλιππίνες στα νοτιοανατολικά, μετά στην Ινδία και στα Νότιο-Δυτικά. Το όλο εγχείρημα στέφεται από μια συμφωνία με την Αυστραλία με στόχο την οικοδόμηση μιας στρατιωτικής μονάδας στο Ντάργουϊν, στη βόρεια ακτή της χώρας, κοντά στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.
Η Ουάσιγκτον προσπαθεί να συμπεριλάβει την Ινδία σε μια συμμαχία χωρών της περιοχής εχθρικών προς την Κίνα για να τραβήξει το Νέο Δελχί από τα χέρια των BRICS, μια στρατηγική περικύκλωσης της Κίνας που προκαλεί έντονη ανησυχία στο Πεκίνο.
Μελέτες έδειξαν μια απρόσμενη κατανομή των παγκόσμιων αποθεμάτων φυσικού αερίου. Η Ρωσία κατέχει την πρώτη θέση με τα 643 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια της δυτικής Σιβηρίας. Στη δεύτερη θέση, η Αραβία, συμπεριλαμβανομένου του κοιτάσματος της Ghawar, με 426 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια. Και, στη Τρίτη θέση, η Μεσόγειος με 345 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου στα οποία θα πρέπει να προστεθούν 5,9 δισεκατομμύρια βαρέλια υγρού φυσικού αερίου και 1,7 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου.
Όσον αφορά τη Μεσόγειο, ο κυριότερος όγκος βρίσκεται στη Συρία. Το κοίτασμα που ανακαλύφθηκε στη Qara μπορεί να φθάσει σε παραγωγή 400.000 κυβικά μέτρα την ημέρα, η οποία θα φέρει την χώρα ως τέταρτο μεγαλύτερο παραγωγό στην περιοχή, μετά το Ιράν, το Ιράκ και το Κατάρ.
Η μεταφορά του φυσικού αερίου από τη Ζώνη του Ζαγκρός (Ιράν) προς την Ευρώπη πρέπει να περάσει από το Ιράκ και τη Συρία. Ανάτρεψε πλήρως τα αμερικανικά σχέδια και ενίσχυσε τα ρωσικά σχέδια (Nord Stream και South Stream). Το συριακό αέριο ξέφυγε από τη Ουάσιγκτον, της παραμένει μόνο να πέσει στο λιβανικό φυσικό αέριο.
Ο πόλεμος συνεχίζεται ...
[1] “Over the last three years, we’ve opened millions of new acres for oil and gas exploration, and tonight, I’m directing my administration to open more than 75 percent of our potential offshore oil and gas resources. (Applause.) Right now — right now — American oil production is the highest that it’s been in eight years. That’s right — eight years. Not only that — last year, we relied less on foreign oil than in any of the past 16 years”.
[2] “We have a supply of natural gas that can last America nearly 100 years.”
Imad Fawzi Shueibi: Φιλόσοφος και γεωπολιτικός. Πρόεδρος του Κέντρου Στρατηγικών Μελετών (Δαμασκός, Συρία).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου